سؤال: با توجه به اين كه عرفان و اخلاق، معمولا با هم عنوان مى‏شوند، و گاهى جداگانه، آيا اين دو با هم فرق دارند، يا يكى هستند؟ پاسخ: اخلاق جمع خلق يا خلق در اصل به معنى خوى، سيرت، نهاد و اوصاف درونى است كه آثار آن به بيرون سرايت مى‏كند و در رفتار و گفتار انسان آشكار مى‏شود، و گاهى عوامل بيرونى در آن اثر دارند، و به طور كلى عوامل درونى و بيرون، تاثير متقابل نسبت‏به همديگر دارند . اخلاق در اسلام به معنى خودسازى است، كه براساس دو پايه تهذيب (پاك سازى) و علم و كمال (ارزش‏ها) پى ريزى شده و داراى ابعاد گوناگونى است، مانند: اخلاق معنوى، فرهنگى، فردى، اجتماعى، اقتصادى، نظامى ، سياسى و . . . و گاهى اخلاق را به اخلاق روحى و اخلاق عملى تقسيم مى‏كنند كه اولى به صفات روحى نظارت دارد و دومى ناظر به رفتار انسانى مى‏باشد . اما عرفان، بيشتر به معارف الهى مى‏نگرد، و آن هم نه از طريق علم و استدلال، بلكه از طريق شهود باطنى و درونى، يعنى قلب انسان بر اثر سير و سلوك آن چنان نورانى مى‏شود كه ديده حقيقت‏بينش گشوده مى‏گردد، و پرده‏هاى حجاب را برطرف مى‏سازد .